د افغان ایواک مشر شان وانډيور د شنبه په ورځ په یوه مرکه کې ویلي، چې په افغانستان کې ښځې او نجونې له سخت حالت سره مخ دي. نوموړي زياته کړې: «ځيني هېوادونه هڅه کوي هغه ښځې، چې زموږ تر څنګ یې مبارزه کړې افغانستان ته بېرته واستوي، چې د دوی لېږل به ناسم وضعیت رامنځته کړي.»
په داسې حال کې چې افغان نجونې لا هم ښوونځي ته د تګ اجازه نهلري او ښځې له کار او عامه ژوند نه محرومې شوې دي، روسیې طالبان په رسمیت پېژندلي؛ یوه داسې پرېکړه چې نه یوازې یوه «ځپونکي رژیم» ته نړۍوال مشروعیت ورکوي، بلکې د مېلیونونو ښځو او نجونو له هیلو سره لوبه ده.
بېټکوېن او نورې ډیجیټلي پیسې د یو شمېر افغان مېرمنو لپاره په ځانګړي ډول د طالبانو د ځپونکې واکمنۍ پر مهال، د اقتصادي خپلواکۍ او د هغوی د حقونو د دفاع یوه وسیله ګرځېدلې ده.
د طالبانو سترې محکمې د دوو جلا خبرپاڼو په خپرولو سره ویلي، چې په کابل او غزني ولایتونو کې یې د یوې ښځې په ګډون دوه کسان په درو وهلي دي.
پخواني ولسمشر حامد کرزي نن سې شنبه د (چنګاښ ۱۷مه ) پر اېکس پاڼه لیکلي، چې په جرمني کې د افغان ماشومې لینا حیدر بریا ثابته کړه، که افغان نجونو ته زمینه برابره شي؛ کولای شي د نړۍ له ځوانانو سره په هر ډګر کې سیالي وکړي.
دوو نړیوالو بنسټونو په یوه ګډ راپور کې په افغانستان، ایران، ټایلند، بلجیم او برېټانیا کې د ښځینه بندیانو وضعیت او همداراز حل لارو ته اشارې کړې دي. دغه بنسټونه وايي، د طالبانو امر بالمعروف او نهی عن المنکر قانون د افغان ښځو حقونه لاپسې محدود کړي دي.
د طالبانو د امربالمعروف او شکایتونو اورېدو وزارت خبر ورکړی چې تېره اونۍ یې د ښځو د «شرعي حقونو» اړوند ۲۷بېلابېل قضیې حل کړي دي. د دغه وزارت ویاند سېف الاسلام خېبر وایي چې په دغو قضیو کې ډېره برخه یې د زور زیاتي او جبري نکاح اړوند دي.
له کندهار نه ځايي سرچینو افغانستان انټرنشنل-پښتو ته ویلي چې په دغه ولایت کې یوې ښځې ځان زندۍ کړی او په دې سره یې خپل ژوند پای ته رسولی دی. سرچینې د دې پېښې لامل کورنی تاوتریخوالی بولي.
د بامیان ولایت په یکاولنګ ولسوالۍ کې د ښځو د لاسي صنایعو د پېر او پلور لپاره د ۴ مېلیونه افغانیو په لګښت یو ځانکړی بازار جوړ او ګټې اخیستنې ته وسپارل شو.
ډنمارک اعلان کړی، چې تر دې وروسته ښځې هم د جبري عسکري خدمت لاندې راځي. دا اقدام د دې هېواد د هغه هڅو یوه برخه ده، چې غواړي په اروپا کې د زياتېدونکو امنیتي ترینګلتیاو له کبله نور سرتېری جذب او خپله دفاعي وړتيا پياوړې کړي
د سولې نوبل جایزې ګټونکې ملاله یوسفزۍ وايي، چې نړیوالې ورزشي ادارې باید د طالبانو پر ضد زړورتیا او جرئت وښيي او افغان ښځینه ورزشکارانو ته د لوبو فرصتونه برابر کړي، څو له دې لارې د ظلم پر وړاندې مقاومت وشي.
هایفن کلتوري وېبپاڼه وایي، چې د طالبانو له بیا واک ته رسېدو نږدې څلور کاله تېرېږي، خو لا هم زرګونه افغان مېرمنې له تعلیم، کار او ازاد ژوند څخه محرومې پاتې دي. اروپایي ټولنې ژمنه کړې وه، چې له افغان مېرمنو به ملاتړ کوي، خو تر ډېره یې دغو ژمنو ته عملي بڼه نه ده ورکړې.
سره له دې چې په افغانستان کې د طالبانو له واکمېدو وروسته د نجونو پر زده کړو بندیز لګولو شوی، خو په تاجکستان کې د افغان کډوالو اړوند له یوه ښوونځي څخه لسګونه نجونې او هلکان له دولسم ټولګي فارغ شول.
فرانسوي خبري اژانس «فرانس ۲۴» په راپور کې وایي، سره له دې چې په افغانستان کې د ښځو مدني، ټولنیز او تعلیمي فعالیتونه د طالبانو له دوامدارو محدودیتونو سره مخ دي، خو ځینې مېرمنې د هنر له لارې خپل غږ پورته کوي، او دغه هنر د هغوی لپاره د مقاومت، اظهار او هیلو وسیله ګرځېدلې.
د طالبانو د امربالمعروف وزارت وایي، چې په هلمند کې یوه کم عمره ۷ کلنه ماشومه د خپل پلار له خوا ۴۵ کلن سړي ته د پېسو په بدل کې په نکاح شوې، چې دوی يې مخه نیولې. دغه سړي دوه نور ودونه هم درلوده.
د المپیک نړۍوالو سیالیو د کډوالو لوبډلې لومړنۍ مډال ګټونکې ذکیه خدادادي په فرانسه کې د «ښځو د بریا» جایزه ګټلې او بیا یې افغان نجونو ته ډالۍ کړې ده. دغه جایزه په فرانسه کې د یوې غونډې پر مهال یادې ورزشکارې ته سپارل شوې ده.
په ننګرهار کې د طالبانو تر ادارې لاندې د ولایت مقام رسنیز دفتر خبر ورکړی، چې د دغه ولایت له دولتي پوهنتون څخه ۵۳۶ ځوانانو په بېلابېلو برخو کې د لېسانس دورې بشپړې کړې دي. هممهاله د ملاهبت الله د بندیزونو له امله نجونې په کور ناستې دي او د فارغانو په کتار کې نه وې.
په دایکنډي ولایت کې د طالبانو ښاروالۍ مسوولینو خبر ورکړی، چې په دغه ښار کې یې د ښځینه سوداګرو لپاره د ۳ مېلیونه او ۸۹۸ زره افغانیو په لګښت یو ځانګړی سیمهییز بازار جوړ کړی دی.
د ښځو او ماشومانو لپاره د عدالت غوښتنې د یوې څېړنیزې شبکې د راپور پر بنسټ، په افغانستان کې د طالبانو له بیا واکمنېدو راهیسې څه باندې ۹۰ سلنه ښځې له خپلو دندو ګوښه کړای شوې دي.
یو شمېر افغان مېرمنو د متحده عربي اماراتو له چارواکو سره د افغان مېرمنو پر "سیاسي او علمي ملاتړ" ناستې او خبرې کړې دي. په دې ناستو کې روغتیا او زده کړو ته د مېرمنو او نجونو پر لاسرسي، سیاسي ونډې، اقتصادي پیاوړتیا، کډوالۍ او بشري مرستو بحث شوی.
په پېښور کې د یوې افغان کډوالې کورنۍ ۸کلنه ماشومه تر درې ورځنۍ ورکېدا وروسته د ګاونډي له کوره مړه موندل شوې. د پولیسو په وینا، د نجلۍ مړی له یوه تړلي صندوق نه ترلاسه شوی او پر بدن یې د تاوتریخوالي نښې لیدل شوې دي.
د ملګرو ملتونو د ښځو څانګې (UN Women) نویو شمېرو ښودلې چې افغان ښځې یواځې د خپلو اساسي حقونو څخه۱۷.۳ سلنه ګټه اخیستلای شي. د ملګرو ملتونو ښځو ځانګې د کډوالو نړۍوالې ورځې په مناسبت د افغان ښځو پر وضعت راپور کې د ښځو پر وړاندې د طالبانو محدودیتونه د اندېښنې وړ بللي.